Budownictwo - jak Kurp chatę budował
Architektura ludowa na Kurpiach różni się znacznie od architektury w innych regionach Polski. O oryginalności budownictwa ludowego regionu kurpiowskiego decydowało wiele czynników. Bodaj najważniejszymi z nich było zamiłowanie miejscowej ludności do piękna oraz materiał budowlany, jakim był łatwo dostępny starodrzew sosnowy. To one umożliwiły nadanie domom licznych walorów plastycznych takich jak ozdobne deskowanie szczytów, ażurowe nadokienniki charakteryzujące się wzorami geometrycznymi lub nawiązującymi do motywów ze świata przyrody czy wreszcie „śparogi”, piękne ozdoby szczytów zabudowań. Dwuspadowy dach nadawał chatom prostą i szlachetną formę. Budowie nowej chaty towarzyszyła cała gama interesujących, a czasem nawet zabawnych zwyczajów i obrzędów.
O oryginalności budownictwa ludowego regionu kurpiowskiego decydowały: materiał budowlany – starodrzew sosnowy, konstrukcja zrębów oraz walory plastyczne: ozdobne deskowanie szczytów, śparogi czy też ażurowe nadokienniki charakteryzujące się wzorami geometrycznymi lub nawiązującymi do motywów ze świata przyrody. Dwuspadowy dach nadawał chałupom prostą i szlachetną formę.
Jak Kurp zagrodę planował
W obrębie zagród istniały różne sposoby rozplanowania zabudowań. Ogólnie budownictwo ludowe na Kurpiach wyróżniało się następującymi cechami: • Chaty ustawione były ozdobnym szczytem do drogi; • Pomieszczenia mieszkalne oddzielone były od pomieszczeń gospodarczych; • Brama lub wrota znajdowały się w niewielkiej odległości od chaty; • Wejście do domu znajdowało się w szerszej ścianie, od strony podwórka; • Chata zawsze składała się z czterech pomieszczeń: sieni (korytarza), dużej izby („salonu”), małej izby (kuchni) i alkierza (sypialni dziadków); zazwyczaj miała trzy okna; • System ogniowy umieszczony był pośrodku domu, a kuchnie węglowe były dwie: w dużej i w małej izbie; • Ogródki kwiatowe zakładano między ścianą szczytową a drogą; • Bogato zdobiono szczyty, drzwi i okna; • Na zabudowania gospodarcze składały się: obora, stodoła z wydzielonym pomieszczeniem, w którym przechowywano maszyny rolnicze i pojazdy – sanie (w mowie kurpiowskiej „zajdki”) i bryczki oraz spichlerz, czyli „świronek”; • Wszystkie zabudowania miały konstrukcję zrębową; • Budynki najczęściej wznoszono z drewna sosnowego i świerkowego. Sosnowe były belki zrębu, (czyli wszystkich ścian) oraz podłogi. Drewno świerkowe służyło do wykonania sufitu, z niego też robiono tram – główną belkę biegnącą wzdłuż chaty i podtrzymującą strop. Zastosowanie tych gatunków drewna zapewniało ciepło w domu i doskonałą akustykę. Do rzemieślników, którzy nadal zajmują się tradycyjnym budownictwem kurpiowskim należą: Józef Polewacz Tatary 42, 07 – 420 Kadzidło tel.(029) 761 89 59 Krycie dachów słomą i naprawa Stanisław Jechanowski ul.Ostrołęcka 54, 07- 422 Dylewo Budownictwo sumikowo – łątkowe, tel. (029) 761 62 81 Budownictwo zrębowe, mieszane, okiennice Do rzemieślników, którzy nadal zajmują się tradycyjnym budownictwem kurpiowskim należą: Józef Polewacz Tatary 42, 07 – 420 Kadzidło tel.(029) 761 89 59 Krycie dachów słomą i naprawa Stanisław Jechanowski ul.Ostrołęcka 54, 07- 422 Dylewo Budownictwo sumikowo – łątkowe, tel. (029) 761 62 81 Budownictwo zrębowe, mieszane, okiennice